ಬೆಳಗ್ಗೆ ಪತ್ರಿಕೆ ನೋಡಿದ್ದೇ ಉಚ್ಚಿಲದತ್ತ ಸೈಕಲ್ಲೋಡಿಸಿದೆ (೨೩-೪-೧೮ ಸೈಕಲ್ ಸರ್ಕೀಟ್ ೪೦೧). ಭೂಕಂಪ, ಮಳೆ, ಚಂಡಮಾರುತಗಳ ಪ್ರಭಾವವಿಲ್ಲದೆಯೂ ಸಾಗರಬೋಗುಣಿ ಯಾಕೋ ತುಸು ಅಂಡು ಕುಸುಕಿತ್ತು. ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಎರಡು ಆವರ್ತಗಳಲ್ಲಿ ತುಳುಕಿದ ಕಡಲು ಎಂದಿನಂತಲ್ಲದೆ ಈ ವಲಯದ ಮೀನುಗಾರಿಕಾ ದಾರಿಯವರೆಗೂ ನೆಲ ನೆಕ್ಕಿತ್ತು. ಆ ಅಗಾಧತೆಯ ಸ್ಪರ್ಷವೂ ಹುಲುಮಾನವ(ಅ?)ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಕುಸಿಯುವ ಅನುಭವವನ್ನೇ ತರುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಕೆಲವು ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡೆ. ಬಟಪಾಡಿ ಭೂಶಿರದಲ್ಲಿ ನಾಗರಿಕ ಹಾಳಮೂಳ ಪೇರಿಸಿ ‘ನಾವು’ ಎತ್ತರಿಸಿದ ನೆಲಕ್ಕೆ ಏರಿಬಂದ ಅಲೆಗಳು, ಎಲ್ಲವನ್ನು ಚಂದಕ್ಕೆ ಮರಳ ಸಮಾಧಿಗೊಳಪಡಿಸಿದ್ದವು. ನಮ್ಮ ತ್ರಿವೇಣೀ ಸರೋವರ (ಉಚ್ಚಿಲ, ತಲಪಾಡಿ ಮತ್ತು ಕುಂಜತ್ತೂರು ಹೊಳೆಗಳ ಸಂಗಮ) ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ತೆರೆದುಕೊಂಡಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ನಡುವೆ ಇದ್ದ ಮರಳದಂಡೆಯ ಹಸಿರು ಮತ್ತು ಕಸರಾಶಿಯನ್ನಷ್ಟೂ ಉಬ್ಬರದಲೆಗಳು ನಿವಾರಿಸಿ, ಒಪ್ಪಗೊಳಿಸಿತ್ತು. ಹಾಗೇ ಸರೋವರದ ಸಂಪತ್ತಿಗಷ್ಟು ಉಪ್ಪುನೀರು ಬೆರೆತದ್ದೂ ಇರಬಹುದು. ಅದು ಮೇಲ್ದಂಡೆಯ ಕೃಷಿ, ಜೀವನಕ್ಕೆಲ್ಲ ರಗಳೆ ಕೊಟ್ಟಿರಬಹುದು ಎಂದು ಬರಿದೇ ಊಹಿಸಿದೆ.
ಬಟಪಾಡಿಯಿಂದ ಸೋಮೇಶ್ವರದತ್ತ ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರ ಮರಳ ಹಾಸಿನಲ್ಲೇ ಸೈಕಲ್ ನೂಕುತ್ತ ನಡೆದೆ. ಅಲೆಗಳ ಅಬ್ಬರ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದ್ದರೂ ಕೆಲವೇ ಗಂಟೆಗಳ ಮೊದಲು ಮಾರ್ಗದ ಪಡು ಅಂಚಿನವರೆಗೂ ‘ಕೀಟಲೆ’ ಮಾಡಿದ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಧಾರಾಳ ಉಳಿದೇ ಇದ್ದವು. ಜನ ಮತ್ತೆ ಅಪರಾಹ್ನದ ಭರತದ ವೇಳೆ ಏನಾದೀತು ಎಂಬ ಆತಂಕದಲ್ಲೇ ಇದ್ದರು. ಜನ ವರ್ಷಾಂತರಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಸ್ವಲ್ಪೇ ಸೇರಿಸಿದ್ದ ಮಣ್ಣು, ಹಸಿರು, ಕಟ್ಟೆ, ಅಂಗಳ ಎಲ್ಲದರಲ್ಲೂ ಕಡಲು ಕೈಯಾಡಿಸಿ, ಕೆಸರೆಬ್ಬಿಸಿ, ಕಸಕಡ್ಡಿ ಕಟ್ಟೆ ಕಟ್ಟಿ, ಕೆಲವೆಡೆ ಇಂಗಿ, ತಗ್ಗುಗಳಲ್ಲಿ ತಂಗಿತ್ತು.
ಹಿಂದಿನ ಮಳೆಗಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವೆಡೆಗಳಲ್ಲಷ್ಟೇ ಸರಕಾರ ಕಡಲಕೊರೆತದ ನಿರೋಧಕ್ಕೆಂಬಂತೆ ಹೇರಿದ್ದ ಬಂಡೆಗಲ್ಲುಗಳ ಗೋಡೆಯನ್ನು ಈ ಅಲೆಗಳು ಕ್ಷುಲ್ಲಕ ಮಾಡಿ, ಮನುಷ್ಯ ರಚನೆಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ತಟ್ಟಿ, ತಡವಿ ನೋಡಿ ಹೋದದ್ದು ಸ್ಪಷ್ಟವಿತ್ತು. ಅದೃಷ್ಟಕ್ಕೆ ಭಾರೀ ನಷ್ಟವೋ ಜೀವನೋವೋ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಮನೆಯೊಳೊಗೆ ಸೇರಿದ್ದ ನೀರನ್ನು ಹಿಂದಿನ ದಿನವೇ ಅಗ್ನಿಶಾಮಕದಳ ಬಂದು ಪಂಪ್ ಮಾಡಿ ನಿವಾರಿಸಿತಂತೆ.
ಒಂದು ಮನೆಯ ಬಾವಿ ಒಳಗಿಂದೊಳಗೇ ಎರಡು ರಿಂಗ್ ಕುಸಿದಿತ್ತು. ಹಾಗೇ ಬಿಟ್ಟರೆ ಅಂಚಿನ ಮಣ್ಣು ಮಗುಚಿ ಬಾವಿ ನಿಗಿದೇ ಹೋದೀತು ಎಂಬ ತುರ್ತಿಗೆ ಅವರು ಹೇಗೋ ಸ್ಪಂದಿಸಿದ್ದು ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ಹೊಸ ರಿಂಗ್ ತರಿಸಿ, ಹೇರಿ, ಹೊರ ಅಂಚಿಗೆ ಮರಳು ನಿಗಿದು ಮುಗಿಸಿದ್ದರಷ್ಟೆ. ಆದರೆ ಮನುಷ್ಯ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಇನ್ನೂ ಸಮಯ ಬೇಕು. ಆ ವಲಯದ ಸಿಹಿನೀರ ಬಾವಿಗಳೆಲ್ಲ ಉಪ್ಪಾಗಿದ್ದವು. ಕಡಲು ಶಾಂತವಾದ ಮೇಲೆ, ಜನ ಪ್ರತಿ ಬಾವಿಯ ಉಪ್ಪು ನೀರು ಖಾಲಿ ಮಾಡಿ ಹೊಸದೇ ಸಿಹಿನೀರು ಜಿನುಗಿ ತುಂಬುವುದನ್ನು ಕಾಯಬೇಕು. “ಅಲ್ಲಿವರೆಗೆ ಪಂಚಾಯತ್ ಟ್ಯಾಂಕರ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡೀತು” ಎಂಬ ನನ್ನ ಆಶಯಕ್ಕೆ ತಿರಸ್ಕಾರದ ಮಾತೇ ಸಿಕ್ಕಿತು. “ನಮ್ಮ ಬಹುಕಾಲದ ಕೊಳಾಯಿ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನೇ ಗಣಿಸದ ಸರಕಾರ, ಈಗ – ಅದೂ ಚುನಾವಣಾ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಒದಗುವುದು ಸುಳ್ಳು! ಒಟ್ಟಾರೆ ನಮ್ಮ ಗ್ರಾಚಾರ…..”
ಬಾವಿ ಇಣುಕಿದೆ. ಬಹುತೇಕ ಮೇಲಂಚಿನವರೆಗೂ ತುಂಬಿದ್ದ ನೀರು ಇನ್ನೂ ಸಮುದ್ರದ ಕಲ್ಲೋಲಕ್ಕೆ ಸ್ಪಂದಿಸುತ್ತಲೇ ಇತ್ತು. ಅದರ ಮೂಲವಾಸಿ ಕಪ್ಪೆ, ಮೀನು ಇನ್ನೂ ಬದುಕಿಯೇ ಇದ್ದದ್ದು ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ವಸ್ತುವಾಗಬಹುದೋ ಏನೋ. ಮನೆಯ ಮಣ್ಣಗೋಡೆ ಒಂದಡಿ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ನೆನೆದಿದ್ದರೂ ಅದೃಷ್ಟವಶಾತ್ ಗಟ್ಟಿಯುಳಿದಿತ್ತು. ತುಸು ಆಚೆ ಬೇರೊಂದು ಸಾಲುಮನೆಯ ಸುತ್ತಣ ತಗ್ಗಿನಲ್ಲಿ ಜಮಾಯಿಸಿದ್ದ ನೀರು ಖಾಲಿ ಮಾಡಲು ಚಾಲೂ ಮಾಡಿದ್ದ ಪಂಪ್ ಇನ್ನೂ ಕೃತಕೃತ್ಯವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ.
ಒಂದೆಡೆ ಓಣಿಯೊಂದಕ್ಕೆ ಹೊಸದಾಗಿ ಕಾಂಕ್ರೀಟೀಕರಣ ಮುಗಿದಿತ್ತು. ಅದರ ಉದ್ದಕ್ಕೆ ಸೈಕಲ್ಲೋಡಿಸಿ ರೈಲ್ವೇ ಕೆಳಸೇತು ನೋಡಿ ಮರಳಿದೆ. ಆ ದಾರಿಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿದ್ದ ಮಳೆಗಾಲದ ತೋಡು, ಉಕ್ಕಿ ಬಂದ ಸಮುದ್ರದಿಂದ ಒಮ್ಮಿಂದೊಮ್ಮೆಗೆ ಭಾರೀ ಜಲಭಾಗ್ಯ ಕಂಡಿತ್ತು! ಅದರ ಉದ್ದಕ್ಕೆ ಜನ ‘ಸ್ವಚ್ಛ ಭಾರತ’ ಮಾಡಿ ಪೊದರ ಎಡೆ, ಜೊಂಡಿನ ಮರೆ ಎಂದೆಲ್ಲ ಎಸೆಯುತ್ತ ಬಂದ ಅಷ್ಟೂ ಕಸ ಕೊಚ್ಚೆ ಈಗ ಕೆನೆಗಟ್ಟಿ, ಮುಖ್ಯ ರಸ್ತೆಯ ಸೇತುವೆಗೆ ಬೂಚು ಹಾಕಿ, ಸೇಡು ತೀರಿಸುವಂತೆ ತುಂಬಿ ನಿಂತಿತ್ತು. ಆಚೀಚಿನ ಮನೆಯಂಗಳ, ಬಾವಿ, ಕಾಲ್ದಾರಿ ಎಲ್ಲ ಜಲಸಮಾಧಿ! ನಾನು ಸಣ್ಣದಾಗಿ “ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯತ್…..” ವಿಚಾರಿಸಲೆಳಸಿದ್ದೆ. ಅಲ್ಲಿನೋರ್ವ ವೃದ್ಧರು ಕೆಂಡವಾಗಿ ಉತ್ತರಿಸಿದರು, “ಇಲ್ಲ, ಯಾವ ಸರ್ಕಾರವೂ ಕೆಲಸ ಮಾಡುದಿಲ್ಲ ಸ್ವಾಮೀ. ನೋಡಿ, ಅಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರದಂಚಿನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಜೆಸಿಬಿ ಯಾವ ಉಪಕಾರವಿಲ್ಲದ ಮರಳು ತೋಡಿ, ಬಂಡೆ ಗೋಡೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಲೇ ಇವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಸೇತುವೆಯಾಚೆ ಮರಳು ಬಿಡಿಸಿ, ಈ ನೀರು ಹರಿದುಹೋಗುವಂತೆ ಮಾಡುವ ತುರ್ತು ಅವರ ಕಾರ್ಯವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿಲ್ಲ, ಹೇಳಿ ಮಾಡಿಸಬೇಕಾದವರಿಗೆ ತಿಳುವಳಿಕೆ ಇಲ್ಲ, ನಮ್ಮ ಗ್ರಾಚಾರ…..”
ಸೋಮೇಶ್ವರ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ಬಂಡೆದಂಡೆ ಇರುವುದರಿಂದ ಉಬ್ಬರದಲೆಗಳು ಒಳನಾಡಿನವರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಆತಂಕ ತಂದಂತೆ ಕಾಣಲಿಲ್ಲ. ಉಳ್ಳಾಲದ ಅಳಿವೆಯ ಬಳಿ ಮಾತ್ರ ಅಲೆ ತಾಡನ ಸುಮಾರು ಕೆಲಸ ನಡೆಸಿತ್ತು. ಕೋಟೆಪುರದ ಕಡಲ ತಡೆಗೋಡೆ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಶಿಥಿಲವಾಗಿದೆ. ಸಮುದ್ರವೇ ಕಾಣದಂತಿದ್ದ ಎತ್ತರದ ಗೋಡೆ ಹಲವೆಡೆ ಬಯಲಾಗಿದೆ. ಅವನ್ನೆಲ್ಲ ಮೀರಿ ರಾಚಿದ ತೆರೆಗಳು ಆ ಮಾರ್ಗದುದ್ದಕ್ಕಿರುವ ಮೀನಿನ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳ ಅಂಗಳದಲ್ಲೆಲ್ಲ ಹರಿದಾಡಿವೆ. ಇದು ಬರಲಿರುವ ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ತನಿಖೆಗೆ ಬರುತ್ತೇನೆಂದು ಕಡಲು ಕೊಟ್ಟ ‘ಕೆಂಪು ಮೂಲೆಯ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ಪತ್ರ’ವೇ ಸರಿ. ಫಲ್ಗುಣಿ-ನೇತ್ರಾವತಿ ಸಂಗಮ ಮತ್ತು ನೇರ ಸಮುದ್ರದ ಮುಖಾಮುಖಿಯ ಕಣದ ಗಡಿ ನಿರ್ಧರಿಸುವ ಕಲ್ಲು, ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಅಚ್ಚುಗಳ (ಟೆಟ್ರಾಪೋಡ್) ಒಟ್ಟಣೆ ಬಹುಶಃ ಎಂದೂ ಮುಗಿಯದ ಕಾಮಗಾರಿ. (ಸದಾ ಸೋರುವ ಗಾಯವಿದ್ದರೆ ಇಲಾಜಿನ ವೆಚ್ಚ ಅಕ್ಷಯ!) ಅದರ ದುರ್ಬಲ ನಡುವಿನ ಬಳಿ ಎಂದಿನಂತೇ ಎರಡು ದುರುದುಂಡಿಗಳು ಗುರುಗುಟ್ಟುತ್ತ ವ್ಯಾಯಾಮ ನಡೆಸಿದ್ದವು. ಇಷ್ಟರಲ್ಲೇ ಕೆಂಡಾಮಂಡಲವಾಗಿದ್ದ ಸೂರ್ಯನ ತಾಪದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿವರೆಗೆ ಸೈಕಲ್ ನೂಕಿ, ನೋಡುವ ಸಾಹಸ ಮಾಡದೆ ಮನೆಗೆ ಮರಳಿದೆ.
ಕಡಲುಬ್ಬರದ ಘಟನೆ ಅತ್ತ ಗೋಕರ್ಣದವರೆಗೂ ನಡೆದಿತ್ತು. ಆದರೆ ಜನ ಹೆದರಿದಂತೆ ಅದು ಎರಡನೇ ದಿನಕ್ಕೆ ಮುಂದುವರಿಯಲಿಲ್ಲ. ನಡೆದಷ್ಟೇ ಸಂಗತಿಗೆ ಇನ್ನೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಾಕ್ಷಿ ಸೇರಿಸಲು ಇನ್ನೊಂದು ಸಂಜೆ ಸೈಕಲ್ ಏರಿ (೨೬-೪-೧೮, ಸೈಕಲ್ ಸರ್ಕೀಟ್ – ೪೦೨) ಉಡುಪಿ ಹೆದ್ದಾರಿ ಹಿಡಿದೆ. ಕೂಳೂರು ಸಂಕದ ಎಡಮೂಲೆಯಲ್ಲಿ ಎಂಬಂತೆ, ಹೊಸದೇ ವಿಸ್ತಾರ ಕೆಮ್ಮಣ್ಣಿನ ದಾರಿ ಹೆದ್ದಾರಿಯನ್ನು ಸೇರಿತ್ತು. ಇದು ಅತ್ತ ಅಶೋಕಪುರ – ದಂಬೆಲ್ಲಿನಿಂದ ಫಲ್ಗುಣೀ ತೀರದಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಹಳೇ ದಾರಿಯ ಉತ್ತಮೀಕರಣದ ಹೊಸಮುಖ ಮಾತ್ರ. ಇಲ್ಲಿ ಹೊಳೆಯಂಚನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದ ಕಾಂಡ್ಲಾವನನ್ನು ಈಗ ‘ಅಭಿವೃದ್ಧಿ’ ಪೂರ್ಣ ತಿಂದು ಮುಗಿಸಿತ್ತು. ಇನ್ನು ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ನೆರೆಯುಕ್ಕಿದರೆ ‘ದಾರಿ ಉಳಿಸುವ’ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲೂ ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಗೋಡೆ ಯೋಜನೆ ಹೊಸೆಯಬಹುದಲ್ಲ. ಬಸ್ಸು ಕಾಯುವವರಿಗೆ ಭಾರೀ ನೆರಳು ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದ ಮರವನ್ನು ಕಡಿದುರುಳಿಸಿ, ಕೊಯ್ದು, ಕತ್ತರಿಸಿ, ಕೀಸಿ, ಬಡಿದು, ಅರೆ ಹುಗಿದು ‘ಬಸ್ ಶೆಲ್ಟರ್’ ಕಟ್ಟುವ ಚಿತ್ರ ನೆನಪಿಗೆ ಬಂತು 🙁
ಕೂಳೂರು ಸಂಕ ದಾಟಿದ ಮೇಲೆ ಬೆಂಗ್ರೆಯತ್ತ ಹೊರಳಿದೆ. ಆಯಿಲ್ ಜೆಟ್ಟಿಗಳ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಅಂದರೆ ತಣ್ಣೀರುಬಾವಿಯ ಅತಿಥಿಗೃಹದ ಹಿಂದೆ, ಬಲು ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ನಗರದ ಹಾಳುಮೂಳಿನ ಮಣ್ಣು ಹೇರುತ್ತಿದ್ದದ್ದನ್ನು ಹಿಂದೆಯೇ ಹೇಳಿದ್ದೆ. ನನ್ನ ಹುಡುಕುನೋಟವನ್ನು ಮೊದಲು ಅಲ್ಲಿ ಬೀರಿದೆ. ಆ ದಿಬ್ಬ ತುಂಬಾ ಜಗ್ಗಿತ್ತು, ಕೊರೆದುಹೋಗಿತ್ತು. ಇತ್ತ ನವಮಂಗಳೂರು ಬಂದರಿನ ತೆರೆಗಟ್ಟೆಯಿಂದ ಅತ್ತ ನೇತ್ರಾವತಿ ಅಳಿವೆಯಂಚಿನ ತಡೆಗೋಡೆಯವರೆಗೂ ಹಿಂದೆ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದ ವಿಸ್ತಾರ ಮರಳ ದಂಡೆ ಸಪುರವಾದ್ದಲ್ಲದೆ, ಜಗ್ಗಿದಂತೆಯೂ ಕಾಣಿಸಿತು. ಉಳ್ಳಾಲದಂಡೆಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದಂತೆ ಇಲ್ಲೂ ಕಿಮೀಯುದ್ದಕ್ಕೆ ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಅಚ್ಚು, ಬಂಡೆತುಂಡುಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಿ ನದಿಯ ಬಾಯಿಬಲಪಡಿಸಿದ್ದು ನೀವೆಲ್ಲ ಕಂಡೇ ಇದ್ದೀರಿ. (ಇದನ್ನೇ ಅಭಯ ಪಡ್ಡಾಯಿ ಸಿನಿಮಾದಲ್ಲಿ ‘ಮುಂಬೈ’ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದ) ಅದೂ ಈಗ ಭಾರೀ ಜಗ್ಗಿಹೋಗಿದೆ. ಅಷ್ಟು ಬಿಟ್ಟು, ಉಬ್ಬರದಲೆಗಳು ಎಲ್ಲೂ (ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಬೆಂಗರೆಯಲ್ಲಿ) ಒಳನಾಡಿಗೆ ಮಗುಚಲಿಲ್ಲವಂತೆ.
ಬೆಂಗ್ರೆಯ ಕುದುರಿನಲ್ಲಾದರೂ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳು ಆಗಿರಬಹುದಲ್ಲ ಎಂದು ಅಲ್ಲೂ ಒಂದು ಸುತ್ತು ಹಾಕಿದೆ. ಇಲ್ಲ, ಅಲ್ಲೂ ಏನಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆಮೇಲೆ ಹೊಳೆಯಿತು, ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ತೊರೆ ನದಿಗಳಿಗೆ ಸ್ವಂತದ ನೀರಹೊರೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಸಮುದ್ರ ಅದನ್ನಿಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಬಿಟ್ಟು, ಭರಪೂರ ಗಾಳಿ, ಎದುರು ತೆರೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟರೆ ಕಟ್ಟೆ ಕಟ್ಟಿದ್ದೇ ಪರಿಣಾಮವಾಗುತ್ತದೆ. ಸಹಜವಾಗಿ ಒಳನಾಡಿನಲ್ಲಿ ನೆರೆಯುಕ್ಕುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಈ ಬಾರಿ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಗಣನೀಯ ಮಳೆಯಾಗಿಲ್ಲ. ನದಿ ತೊರೆಗಳು ಬಹುತೇಕ ಬತ್ತಿಯೇ ಹೋಗಿವೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಅಳಿವೆ ಮೂಲಕ ಒಳನಾಡಿನತ್ತ ಹರಿದ ಅಷ್ಟೂ ನೀರು ಸೊರಗಿದ ತೊರೆಪಾತ್ರೆಯನ್ನಷ್ಟೇ ಒಮ್ಮೆಗೆ ತುಂಬಿದವು, ಕಾಲಸಂದಂತೇ ತಗ್ಗಿದವು.
ಹೋದ ಲೆಕ್ಕ ಭರ್ತಿಯಾಗುವಂತೆ ಬೆಂಗ್ರೆಗೆ ಒಂದು ಸುತ್ತು ಹಾಕಿ, ಮನೆಯತ್ತ ಪೆಡಲುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ನೆನಪಿನ ರೀಲು ಬಿಚ್ಚಿಕೊಂಡಿತು. ಮೊನ್ನೆ ‘ಪಡ್ಡಾಯಿ’ ಸಿನಿಮಾ ವೀಕ್ಷಣೆಗೆ ಉಚ್ಚಿಲದ ರವೀಂದ್ರನಾಥ್ ಕೂಡಾ ಬಂದಿದ್ದರು. ಇವರು ಈ ವಲಯದ ಕಡಲು, ಮೀನುಗಾರಿಕೆಯ ವಿಶ್ವಕೋಶದಂತೇ ಇರುವ ದಿನೇಶ್ ಉಚ್ಚಿಲ/ ಉದ್ಯಾವರ ಇವರ ಸೋದರಳಿಯ. ಈ ಉಬ್ಬರದ ಅಲೆಗಳ ಮಾತು ಬಂದಾಗ ರವಿ ವಿಷಾದದಲ್ಲೇ ಹೇಳಿದ್ದರು, “ಆಶ್ಚರ್ಯವೇನೂ ಇಲ್ಲ ಸಾರ್! ನನ್ನ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಲೆಗಳು ಇನ್ನೂ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ, ಅಂದರೆ ಕೋಟೆ ವಿಷ್ಣು ದೇವಳ ದಿಬ್ಬಕ್ಕೇ ಬಡಿಯುತ್ತಿದ್ದವು. ಕಡಲು ಎಷ್ಟೋ ವರ್ಷಗಳ ಆವರ್ತದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೆ, ಮುಂದೆ ಸರಿಯುವುದಿದೆ. ಹಾಗೆ ಅದು ಬಿಟ್ಟಂತೆ ಕಂಡ ನೆಲವನ್ನು ‘ನಮ್ಮದು’ ಮಾಡಿಕೊಂಡವರು, ಈಗ ‘ಬಿಟ್ಟುಕೊಡುವ’ ಸಂಕಟ ಅನುಭವಿಸಲೇಬೇಕು.” ಈ ಮಾತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ, ಐಶರಾಮದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಫಲ್ಗುಣಿ ನದೀಪಾತ್ರವನ್ನೇ ಒತ್ತುವರಿ ಮಾಡುತ್ತಿರುವವರೂ ಕೇಳಿಸಿಕೊಂಡರೆ, ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಇನ್ನಷ್ಟು ದುಃಖ ಕಡಿಮೆಯಾಗಲಾರದೇ?
ಉಚ್ಚಿಲದಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಂಡಂತೆ ಸುಮಾರು ದೂರದವರೆಗೆ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳಲು ಸಮುದ್ರ ತಟವಿತ್ತು. ಈಗಕೊಚ್ಚಿ ಹೋಗುತ್ತಿರುವ ಮನೆಗಳ ಹಿಂದೆ ಸುಮಾರು ದೂರದವರೆಗೆ ಅಕ್ರಮವಾಗಿ ಗಾಳಿಮರಗಳ ತೋಟ ಮಾಡಲಾಗುತಿತ್ತು. ಒಂದು ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರ ಉಕ್ಕಲುಶುರುವಾದಂತೆಲ್ಲ ಮೊದಲು ಈ ಗಾಳಿಮರಗಳ ತೋಟ ಸಮುದ್ರ ಪಾಲಾಗುತ್ತುತಿತ್ತು. ಸಮುದ್ರ ಹಿಂದೆ ಸರಿದಂತೆಲ್ಲ ಮತ್ತೆ ಪುನಃ ಗಾಳಿಮರಗಳನ್ನು ನೆಟ್ಟು ಬೇಲಿಯನ್ನು ಹಾಕುತ್ತ ಇದ್ದರು. ಮತ್ತೆ ಇದೆ ಪುನರಾವರ್ತನೆ ಆಗುತಿತ್ತು. ಈಗಂತೂ ಕೆಲವುವರುಷಗಳಿಂದ ಕೊರೆತದ ಮಟ್ಟ ಅತಿಯಾಗಿದ್ದು ಮನೆಯಹಿಂದಿನವರೆಗೂ ಬರಲು ಶುರುವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಮನೆಗಳೆಲ್ಲಅಕ್ರಮವಾಗಿ ಪಟ್ಟೆಯಿಲ್ಲದೆ ಇರುವಂತಹದು. ಮೊದಲೇ ಇವರಿಗೆ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ಘಂಟೆಯನ್ನು ಪ್ರಕೃತಿ ಮತ್ತು ಸರಕಾರ ಕೊಡುತ್ತಲೇ ಬಂದಿದೆ. ಅದು ಸಾಲದೆಂಬಂತೆ ಕೆಲವು ವರುಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಅಕ್ರಮವಾಗಿಕೆಲವು ಐಷಾರಾಮಿ ಬಂಗಲೆಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಮೀನುಗಾರರ ಮನೆ ಬಿಟ್ಟು ಮತ್ತೆಲ್ಲವನ್ನು ಸರಕಾರ ಕೆಡವಿಸಿತ್ತು. ಜನಪ್ರತಿನಿದಿಗಳು ಪ್ರತಿಸ್ಪಂದಿಸಲಿಲ್ಲ ಎಂದಲ್ಲ. ತಡೆ ಗೋಡೆಗೆಂದು ತಂದು ಹಾಕಲಾದ ಕಲ್ಲು ಸಮೇತ ಸಮುದ್ರಪಾಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಆಳಿವೆ ಬಾಗಿಲಿನ ಅಕ್ಕಪಕ್ಕ ಕಟ್ಟಲ್ಪಟ್ಟ ಮನೆಗಳು ಸಹಅಕ್ರಮವಾದದ್ದೇ. ರಾಜಕೀಯ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ಎಲ್ಲರಿಗು ಸರಕಾರಿ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ಮತಪತ್ರಗಳು ಸಹ ಕೊಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಒಬ್ಬ ಅಜ್ಜ ಅವರ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರ ಈಗಿರುವ ರಸ್ತೆಯ ಈ ಬದಿಯವರೆಗೂ ಇತ್ತು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದರು ಅವಾಗ ಸಮುದ್ರದ ಒಳಗೆ ಇದ್ದು ಸಮುದ್ರ ತಗ್ಗದಾಗ ಕಾಣಿಸುತಿತ್ತು ಎಂದು ಕೆಲವು ಬಂಡೆಕಲ್ಲನ್ನು ಸಹ ತೋರಿಸಿದ್ದರು. ಪ್ರಕೃತಿಯ ನಿಯಮವನ್ನು ಮೀರಿದವರುಂಟೇ? ಏನಿದ್ದರೂ ಈಗ ಮನೆ ಕಳೆದುಕೊಂಡವರಿಗೆ ತಕ್ಕಮಟ್ಟಿನ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಹಾಗೂ ನಂತರ ಶಾಶ್ವತ ಪರಿಹಾರ ನೆಲೆ ಕಲ್ಪಿಸಿ ಕೊಡುವುದು ಒಳಿತು. ಎಲ್ಲದಕ್ಕೂ ಸರಕಾರವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ ಪ್ರಯೋಜನವಿಲ್ಲ ಸಮಾಜ ಬಾಂಧವರು ಸಂಘ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸಹ ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ನೆರವು ಕಾರ್ಯ ಒದಗಿಸಬೇಕು.
ಕಳೆದ ವಾರ ಝಾರ್ಖಂಡ್ ರಾಜ್ಯದ ಒಂದು ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ನಮ್ಮ ಕೆಲಸದ ಪರಿವೀಕ್ಷಣೆಗೆಂದು ತೆರಳಿದ್ದೆ. ದಾರಿಯಲೆಲ್ಲ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ಬರಿಯ ಗ್ರಾನೈಟ್ಕೊರೆಯುವ ಕೆಲಸ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು. ಅದನ್ನು ಕಂಡಸ್ಥಳೀಯರೇ ಆದ ನಮ್ಮ ಮಿತ್ರರೊಬ್ಬರು ಗ್ರಾನೈಟ್ ಮಳೆನೀರನ್ನು ಹೀರಿಕೊಂಡು ಅಂತರ್ಜಲ ಮಟ್ಟವನ್ನುಕಾಪಾಡುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಕೊರೆಯುವದರಿಂದ ಈ ನೀರಿನಮಟ್ಟ ಕುಸಿಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನಸಮಸ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ ಎಂದರು. ಪಕ್ಕನೆ ನನ್ನಮನೆಯ ಗ್ರಾನೈಟ್ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಚಹಾ ಅಥವಾಹಣ್ಣಿನ ರಸ ಚೆಲ್ಲಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದಲ್ಲೇ ಹೀರಲ್ಪಟ್ಟುಕಲೆ ಆಗುವುದು ನೆನಪಾಯ್ತು. ಮಳೆನೀರೆಲ್ಲ ಹೀರಲ್ಪಡದೆ ಮರಗಳು ಸಾಕಷ್ಟು ಇಲ್ಲದೆಮಣ್ಣುಸಮೇತ ಕೊಚ್ಚಿಕೊಂಡು ನದಿ ಹಳ್ಳಕೊಳ್ಳಗಳನ್ನುಸೇರುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಅಂತರ್ಜಲ ಸಂಗ್ರಹವಾಗುವುದೇಇಲ್ಲ. ಇನ್ನು ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿಗೆ ಬರ. ನದಿ, ಹಳ್ಳಿಕೊಳಗಳೆಲ್ಲ ತುಂಬಿ ನೆರೆಯ ಸಮಸ್ಯೆ. ಮನುಷ್ಯರೆಷ್ಟುಸ್ವಾರ್ಥಿಗಳು ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳು, ಅಣುವಿಕಿರಣಗಳು, ರಾಸಾಯನಿಕಗಳಿಂದಾಗಿ ತಾಪಮಾನ ಹೆಚ್ಚಿ ಹಿಮಗರ್ಭಗಳಿಂದ ಹಿಮ ಕರಗಿ ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟವು ಹೆಚ್ಚುತ್ತಾ ಇದೆ. ನಾವು ಇನ್ನೊಬ್ಬರನ್ನುದೂಷಿಸುತ್ತಾ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಪರಿಹಾರಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಹಪಹಪಿಸುತ್ತ ಇದ್ದೇವೆ. ಇದಕ್ಕೆಲ್ಲ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಪರಿಹಾರಉತ್ತರವಲ್ಲ. ಪ್ರಕೃತಿಯನ್ನು ನಾವು ಉಳಿಸಿದರೆ ಮಾತ್ರಅದು ನಮ್ಮನ್ನು ಉಳಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರಕೃತಿ ರಕ್ಷಿತೋರಕ್ಷಿತಃ.
ಕಡಲಿನ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ. ಕಡಲಿಗೆ ಹದ್ದುಬಸ್ತನ್ನು ಮಾಡಲು ಈ ಹುಲುಮಾನವನಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಕಲ್ಲು ಹಾಕಿದ ಮೂಢರು ಕಿಸೆ ತುಂಬಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಎಲ್ಲೋ ಕಡಲು ಹಿಂಸರಿಯುತ್ತಿದೆ, ಎಲ್ಲೋ ಮುಂತಳ್ಳುತ್ತಿದೆ. ಕಡಲನ್ನು ಹಾಗೆ ಬಿಟ್ಟು ಬಿಡಿ, ಒತ್ತುವರಿ ಅಕ್ರಮ ಸಕ್ರಮ ಕಡಲಿನ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುದಿಲ್ಲ.ಕಡಲಿನ ನ್ಯಾಯ ಕಡಲಿಗೆ.
ಪ್ರಕೃತಿಯ ಕರೆಘಂಟೆ. ಇನ್ನಾದರೂ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ನದಿಪಾತ್ರವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವ, ರಾಜಕೀಯ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ನಿಷೇದಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಮನೆ, ಕಟ್ಟಡಗಳ್ಳನ್ನು ಕಟ್ಟಲು ಅನುಮತಿ ಕೊಡುವುದು, ಪ್ರಕೃತಿದತ್ತವಾದ ಕಾಲುವೆ, ಅಳಿವೆಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಬೇಕು. ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ವೈಪರೀತ್ಯದ ನೋವನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಸಿದ್ಧರಾಗಬೇಕು.
`ಅದರ ಮೂಲವಾಸಿ ಕಪ್ಪೆ, ಮೀನು ಇನ್ನೂ ಬದುಕಿಯೇ ಇದ್ದದ್ದು ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ವಸ್ತುವಾಗಬಹುದೋ' ಸರ್, ಈ ಬಗೆಯ ರೋಚಕ ಮತ್ತು ಕುತೂಹಲಕರವಾದ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಗಂಭೀರವಾದ ಸಂಗತಿಯನ್ನು ನೀವೊಬ್ಬರು ಮಾತ್ರ ಬರೆಯಬಹುದೇನೋ. ಅಭಿನಂದನೆಗಳು ಸಾರ್.
ಎಂತಹ ಕಲ್ಲುಬಂಡೆಯ ಗೋಡೆಯೂ ನಮ್ಮ ಕಡಲನ್ನು ತಡೆಯದೆಂದೂ, ಈ ರೀತಿ ಬಂಡೆಯ ತಡೆಗೋಡೆಯನ್ನು ಹೇರಿ ನಮ್ಮ ಕಡಲ ತೀರದ ಸುರಮ್ಯ ಪ್ರಕೃತಿಯನ್ನು ಕೆಡಿಸಬಾರದೆಂದೂ ಅಂದೇ ಹೇಳಿದ್ದೆ. ಇನ್ನಾದರೂ ಇಂತಹ ಮೂರ್ಖತನವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಕೊಟ್ಟು ಪ್ರಕೃತಿಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸದ್ಬುಧ್ಧಿ ನಮ್ಮದಾಗಲಿ. .ನಾವು ಚಿಕ್ಕವರಿದ್ದಾಗ ಕೋಟೆ ಬೆಟ್ಟದ ಬುಡದಲ್ಲೇ ಕಡಲಿತ್ತು. ಬೆಟ್ಟದ ತುಣುಕೊಂದು ಬಿದ್ದಂತೆ ಅದರ ತಡಿಯಲ್ಲಿ ತಿಮಿಂಗಿಲವೊಂದು ಕರೆ ಸೇರಿತ್ತು ಊರಿನುದ್ದದ ಕಡಲತಡಿಯಲ್ಲಿ ವಿಶಾಲ ಮರಳ ಹಾಸಿತ್ತು . ಅಷ್ಟೇ ವಿಶಾಲ ಚಬುಕಿನ ಹಾಡಿಯಿತ್ತು. ಸಮುದ್ರ ಹಿಂದೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಅದರ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿ ಮನೆ ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡವರು ಈಗ ತಮ್ಮ ನೆಲೆ ಬದಲಿಸುವುದೊಂದೇ ದಾರಿ.ಪ್ರಕೃತಿ ನಾಶವೇ ನಮ್ಮ ವಿನಾಶ.
Super